Bel ağrısı nedir?
Bel ağrısı çok sık karşılaşılan ve tedavisine çok harcamalar yapılan bir sağlık sorunudur. Bel ağrısı özellikle 30 yaş ve üstü bireylerde daha fazla görülmektedir ve yaşlandıkça da daha sık görülmektedir.
Yapılan çalışmalar bel ağrısı olan veya olmayan kişilerin gluteus mediuslarının aktivasyonu, kuvveti ve tetik nokta miktarlarında farklılıklar bulmuştur. Gluteus mediusun aktivasyonundaki farklılıklara bağlı olarak, bel ağrısının gelişimi ya da azmasında bu kasın rolünün olabileceği düşünülmektedir.
Bu nedenle bilim insanları ailesinde bel ağrısı geçmişi olan veya şu an bel ağrısı şikayeti yaşayan kişilerle, bel ağrısı yaşamayan kişilerin gluteus medius kas fonksiyonlarını karşılaştırmak ve farklı tip ve sürelerdeki bel ağrılarındaki gluteus medius fonksiyonlarının karşılaştırmak için araştırmalar yapmışlardır.
Bilimsel araştırmalar ne diyor?
Bu çalışmalardan birine bakacak olursak; çalışmaya 18 yaşından büyük bireyler katılmıştır. Katılımcıların farklı tipte (spesfik-spesifik olmayan) ve farklı sürelerde (akut, subakut ve kronik) bel ağrıları vardır. Çalışmalarda gluteus mediusun gücü, esnekliği, yorgunluğu, maksimum istemli kontraksiyon yüzdesi, kesit alanı, kasılmanın zamanlaması ya da ölçüsü ve diğer ölçümleri yapılmıştır.
Aktivite:
Statik aktivite: İki çalışma bel ağrısı olanların gluteus medius kasında daha az aktivasyon olduğunu bulmuştur. Bir çalışma ise bel ağrısı olanlarda daha fazla aktivite olduğunu söylemektedir. Başka iki çalışma ise bel ağrısı olanlarda ve olmayanlarda bir fark bulamamıştır.
Dinamik aktvite: Bir çalışmada bel ağrısı olanlarda daha az gluteus medius aktivitesi bulunmuştur. Başka bir çalışma ise bel ağrısı olan ve olmayanlar arasında bir fark bulamamıştır.
Yorgunluk (EMG):
3 çalışma EMG ile gluteus medius yorgunluğunu ölçmüştür. Embaby et al. Yaptığı çalışmada bel ağrısı olan kişilerde 30 dk ayakta durma sonrası bel ağrısı olmayan kişiere göre çok ciddi yorgunluk farkı bulmuştur.
Aktivite zamanı:
4 çalışma gluteus mediusun aktivasyon zamanını EMG ile ölçtü. İki çalışma tek bacağa statik ağırlık aktarma pozisyonunda ölçüldü. Başka bir çalışmada aynı taraf kalçadan abduksiyon istendi ve başka bir çalışmada ise diğer kalçadan fleksiyon pozisyonu istendi. Bu çalışmalarda bel ağrısı olan ve olmayan bireyler arasında önemli bir fark bulunamamıştır. Diğer iki çalışma ise gluteus mediusun aktivasyon zamanını ağırlık aktarmadan kalça abduksiyon testi ile yapmıştır. Nelson-Wong et al. Bel ağrısı olan hastalarda gluteus mediusun diğer gövde kaslarına göre çok daha hızlı aktive olduğunu söylemiştir. Bu, Rabel et al. Çalışmasına zıttır çünkü o önemli bir fark bulmamıştı.
Zirve zamanı (EMG):
Bir çalışma gluteus medius aktivasyonunun zirve zamanını statik ağırlık aktarmayan pozisyonda ölçmüştür. Bel ağrısı olanların zirve zamanı bel ağrısı olmayanlara göre çok daha uzun sürmüştür.
Kuvvet:
Çalışmaların büyük çoğunluğu bel ağrısı olan katılımcıların gluteus mediusunda azalmış kas kuvveti bulmuştur. Çok az çalışma ise fark bulamamıştır.
Gluteus medius kasındaki tetik noktalar:
Yapılan çalışmalarda bel ağrısı olan bireylerde olmayanlara göre çok daha fazla tetik nokta bulunmuştur.
Kesit alanı:
Bir çalışma gluteus mediusu dinlenme pozisyonundan dirençli kalça abduksiyonuna geçerken kalınlığındaki değişimi ultrason aracılığıyla incelemiştir. Bel ağrısı olan hastalarda olmayanlara göre çok az kas kalınlık değişimi görülmüştür.
Klinik çıkarım: Bel ağrısından muzdarip olan insanlarda gluteus medius kas kuvvetinde azalma ve tetik nokta oluşumu görmekteyiz. Bel ağrısı çeken hastaların tedavisine multidispliner yaklaşabilmek için gluteus medius kas kuvvetini arttırmak ve mevcut olan tetik noktaları tedavi etmek faydalı bir yaklaşım olacaktır.
Referans: Sadler, S., Cassidy, S., Peterson, B., Spink, M., & Chuter, V. (2019). Gluteus medius muscle function in people with and without low back pain: a systematic review. BMC musculoskeletal disorders, 20(1), 463.
FİZYOTERAPİST
AHMET ENES YENİPAZAR.